چه چیزی در اسرائیل در حال رخ دادن است؟
تاریخ انتشار: ۲۷ آذر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۶۴۴۲۱۹
فرارو- توماس فریدمن؛ ستون‌نویس نیویورک تایمز و مفسر و نویسنده سیاسی آمریکایی است. او سه بار برنده جایزه پولیتزر به عنوان ستون‌نویس هفتگی نیویورک تایمز برای پوشش خبری جنگ در لبنان، اخبار و تحولات اسرائیل و تاثیر جهانی تروریسم شده است. او مطالب زیادی در مورد امور خارجی، تجارت جهانی، خاورمیانه، جهانی شدن و مسائل زیست محیطی نوشته است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
به گزارش فرارو به نقل از نیویورک تایمز، یک هفته حضور در اسرائیل و کرانه باختری به من این درک و احساس را داد که چشم‌انداز راه حل دو کشور اسرائیلی – فلسطینی کاملا از بین رفته است. با این وجود، هیچ کس نمی‌خواهد به طور رسمی مرگ و دفن آن را اعلام کند، زیرا رد کردن قاطعانه آن پیامد‌های زیادی خواهد داشت. بنابراین، دیپلمات‌ها، سیاستمداران و سازمان‌های لیبرال یهودی وانمود می‌کنند که هنوز ضربان قلب ضعیفی وجود دارد. من نیز همین کار را انجام می‌دهم، اما همه ما خوب می‌دانیم که گزینه دو دولت در بیمارستان نیست بلکه در آسایشگاه است و اکنون تنها یک درمان معجزه آسا می‌تواند آن را نجات دهد.
هر چه بیشتر چگونگی زندگی یهودیان اسرائیلی و اعراب فلسطینی در کنار یکدیگر بین رود اردن و دریای مدیترانه را بررسی کنید به سه نکته مهم پی می‌برید: نخست آن که متوجه می‌شوید این جوامع بسیار متنوع و اغلب متخاصم، عمیقا در هم تنیده هستند؛ وضعیتی که از زمان توافق اسلو در سال ۱۹۹۳ میلادی به دلیل ترکیبی از سرکوب‌های امنیتی اسرائیل، عملکرد تشکیلات خودگردان فلسطینی و وضعیت اقتصادی ایجاد شده و در تعادلی دشوار قرار گرفته است.
با این وجود، کمرنگ شدن روند صلح و چشم‌انداز راه حل دو دولتی، گسترش شهرک‌های یهودی‌نشین در کرانه باختری، مشکلاتی در تشکیلات خودگردان فلسطین و رواج استفاده از پلتفرم تیک تاک و سایر رسانه‌های اجتماعی نیز در آنجا دیده می‌شود. در یک سال گذشته تنها ۲۰ اسرائیلی و بیش از ۱۵۰ فلسطینی در جریان حوادث خشونت بار جان‌شان را از دست داده‌اند.
در طول سفرم به اسرائیل روزی نبود که تصاویر و ویدئو‌هایی از چاقو خوردن سربازان اسرائیلی توسط فلسطینیان را ندیده باشم. این نوعی تازه از تصاویر تحریک‌کننده برای جمعیت است و به امری فراگیر تبدیل شده و در القای نفرتی چند ثانیه‌ای که همگان را در وضعیت دائمی ترس و خشم نگه می‌دارد، موثر می‌باشد.
البته این وضعیت پیش از پیروزی اخیر بنیامین نتانیاهو با رای اندکی بیشتر از رقبایش در انتخابات اخیر اسرائیل بود که به زودی منجر به ایجاد دولت ائتلافی افراطی و فوق مذهبی در تاریخ اسرائیل خواهد شد. قطعا استفاده از پیشوند «اولترا» به معنای فوق و افراطی برای دولت نتانیاهو نشان می‌دهد که چشم‌انداز خوبی در راه نیست.
بدون خویشتن داری، نتانیاهو و شرکای ائتلاف‌اش می‌توانند راه حل دو دولتی و راه حل تک دولتی را در یک گور دفن کنند. این تنها ما را با راه حل یک آشفتگی بزرگ باقی می‌گذارد.
اگر از من بپرسید می‌گویم این محتمل‌ترین نتیجه است: یک آشفتگی کامل که باعث می‌شود اسرائیل دیگر دیگ بی‌ثباتی و منبعی برای تشویش و نگرانی دولت ایالات متحده خواهد بود.
چرا باید چنین نگرانی‌ای داشت؟ زیرا شرکای جدید نتانیاهو دقیقا مخالف خویشتن داری هستند. چهار نفر از پنج رهبر اصلی حزب در دولت ائتلافی آینده نتانیاهو، آریه درعی، بزالل اسموتریچ و ایتامار بن گویر به اتهام فساد یا تحریک به نژادپرستی بازداشت، متهم و مجرم شناخته شده و یا مدتی را در زندان گذرانده اند. آنان افرادی نیستند که به دلیل توقف پشت چراغ قرمز شهرت پیدا کرده باشند.
علاوه بر این، انتظار می‌رود نتانیاهو بن گویر افراطی ملی گرا، ضد عرب و رهبر حزب قدرت یهود را به عنوان وزیر امنیت ملی خود معرفی کند. در آن صورت، بن گویر نه تنها بر پلیس اسرائیل بلکه بر سایر سازمان‌های مجری قانون از جمله پلیس مرزی که در کرانه باختری اشغالی بسیار فعال هستند نیز نظارت خواهد کرد.
بن گویر به راحتی می‌تواند این سازمان‌ها را علیه جمعیت عرب و فلسطینی مسلح کند. هم چنین انتظار می‌رود که نتانیاهو اسموتریچ را به عنوان وزیر دارایی منصوب کند و هم چنین قصد دارد به او و حزب‌اش صهیونیسم مذهبی مسئولیت اداره مدنی را که همیشه در اختیار وزارت دفاع اسرائیل بوده واگذار نماید. اداره مدنی این اختیار را دارد که شهرک‌های یهودی‌نشین را گسترش دهد زندگی روزمره فلسطینی‌ها را محدود کند و تخریب خانه‌ها را اجرا کند.
اسموتریچ و بن گویر هر دو متعصب مذهبی هستند و حضور یهودیان را در کوه معبد (حرم شریف) که برای مسلمانان نیز مکانی مقدس است تبلیغ می‌کنند. نظارت بر آن مکان توسط پلیس اسرائیل صورت می‌گیرد که بن گویر در آستانه در دست گیری کنترل آن است.
نتانیاهو اساسا به مقام‌های امریکایی، یهودیان آمریکایی و متحدان عرب اسرائیل گفته که اگرچه روباه‌ها را مسئول مرغداری‌ها می‌کند و کبریت و بنزین را بین اعضای دولت اش توزیع می‌کند، اما قدرت شخصی و ذکاوت اش می‌تواند جایگزین نظارت‌های سازمانی شود و مانع از اقدامات افراطی اعضای کابینه اش خواهد شد.
یکی از اولین توقف‌های من در این سفر اجتماع یهودیان در قلب منطقه فلسطینی الخلیل در نزدیکی مقبره ابراهیم، اسحاق و یعقوب بود که هم برای یهودیان و هم برای مسلمانان مقدس است. چند روز پیش از سفر من چندین برخورد جنجالی بین سربازان اسرائیلی که به وضوح با دولت راستگرای جدید همذات پنداری می‌کردند و یهودیان چپ گرای اسرائیلی که برای نشان دادن همبستگی با فلسطینیان تحت اشغال به الخلیل سفر کرده بودند رخ داد.
آن گونه که ویدئو‌ها نشان می‌دهد در یک رویارویی یک سرباز به صورت یک تظاهرکننده یهودی مشت کوبید. در ویدئویی دیگر سربازی در حال رویارویی با معترضان می‌گوید: «بن گویر قرار است همه چیز را در اینجا حل کند. شما باختید بچه ها. بازی و سرگرمی به پایان رسید».
روزنامه "تایمز اسرائیل" نوشته بود: «این سرباز خودپسند یک وصله به پشت جلیقه نظامی اش بسته بود که روی آن نوشته شده بود: "یک تیر. یک کشتن بدون عذاب وجدان. من تصمیم می‌گیرم".»
ارتش اسرائیل آن سرباز را به ۱۰ روز زندان نظامی محکوم کرد. سپهبد "آویو کوچاوی" رئیس ستاد ارتش گفته بود که سربازانی که در این ویدئو بازداشت شده اند "بر خلاف ارزش‌های ارتش اسرائیل عمل کرده اند". بن گویر از ارتش به دلیل ارسال "پیام مضر" به سربازان انتقاد کرد.
او در توئیتی نوشت: «نباید اجازه دهیم آنارشیست‌هایی که بی انتها به ما تهمت می‌زنند پیروز شوند». کوچاوی سپس بیانیه‌ای صادر کرد و نوشت: «به هیچ سیاستمداری از راست و چپ اجازه نمی‌دهیم در تصمیم گیری‌های فرماندهی یا استفاده از ارتش برای پیشبرد برنامه‌های سیاسی اش دخالت کند».
"یائیر نتانیاهو" پسر بنیامین نتانیاهو نیز در پستی از کوچاوی خواست تا بیانیه‌ای "شرم آوری" که صادر کرده را پس بگیرد. بنیامین نتانیاهو، اما برای چند روز سکوت کرد و سرانجام بیانیه‌ای در حمایت از ارتش صادر نمود.
"یشای فلیشر" سخنگوی جامعه یهودی آنجا چند روز پس از آن حادثه اطراف هبرون را به من نشان داد. او گفت از آن که یهودیان تندرویی مانند بن گویر به قدرت می‌رسند و جایگزین افراد فعلی می‌شوند که او آنان را ضعیف می‌دانست احساس آرامش می‌کند.
او گفت: «اسرائیلی که ما می‌شناختیم دوباره بازگشته است یعنی دولت یهودی که از اقلیت قومی یهودی در این منطقه محافظت می‌کند».
برایم ساده نیست که تصور کنم این رابطه تازه بین بن گویر، ارتش اسرائیل، پلیس اسرائیل و فعالان یهودی و فلسطینی چگونه می‌تواند به نقطه تعادل برسد.
حال به پیچیدگی روابط بین یهودیان اسرائیلی و شهروندان عرب فلسطینی اسرائیل فکر کنید. در سال ۲۰۱۹ میلادی «سامر حاج یحیی» یک عرب اسرائیلی به عنوان رئیس «لئومی» بزرگترین بانک اسرائیل منصوب شد. بله، درست خواندید یک عرب اسرائیلی رئیس مهم‌ترین بانک اسرائیل شد. او دارای مدرک دکترای اقتصاد از ام آی تی و مدرک حسابداری و حقوق از دانشگاه عبری اسرائیل است.
اعراب اسرائیل ۲۱ درصد از جمعیت اسرائیل، نزدیک به ۲۰ درصد از پزشکان، حدود ۲۵ درصد از پرستاران و تقریبا نیمی از داروسازان اسرائیل را تشکیل می‌دهند و در شعبه ام‌ای تی در اسرائیل بیش از ۲۰ درصد دانشجویان را اعراب اسرائیلی تشکیل می‌دهند. با ارتقا و جابجایی طبقاتی اعراب اسرائیلی به طبقه متوسط و بالا از نظر اقتصادی تعداد بیشتری از آنان از محله‌های سنتی عرب‌نشین خود به مناطق یهودی‌نشین مانند تل آویو و هرتزلیا که مدارس، مسکن و جاده‌های بسیار بهتری دارند نقل مکان می‌کنند. اما این موضوع به منبع تنش تازه‌ای تبدیل شده است. برای مثال، شنیدن زبان عربی برای یهودیان در داروخانه یا فروشگاه مجاورشان بسیار رایج است.
دو هفته پیش، یک اینفلوئنسر اسرائیلی به دنبال کنندگان‌اش پیشنهاد کرد که اگر کارمندان به زبان عربی و نه عبری با یکدیگر صحبت می‌کنند از فروشگاهی در اسرائیل خارج شوند. در ماه مه ۲۰۲۱ میلادی در جریان درگیری نظامی دیگر بین اسرائیل و غزه تحت کنترل حماس، به دنبال تظاهرات یهودیان و اعراب در بیت المقدس و تصرف کوه معبد (حرم شریف) توسط پلیس اسرائیل تنش‌ها به حالت انفجاری رسید. اعراب شهر‌های لود و عکا به یهودیان حمله کرده و اموال آنان از جمله چندین کنیسه را سوزاندند. پس از آن افراط گرایان راستگرای یهودی هم با ساکنان عرب و هم با پلیس اسرائیل درگیر شدند.
در بت یام در حومه تل آویو گروهی از افراط گرایان راستگرای یهودی یک راننده عرب را از خودرویش بیرون کشیدند و به طرز فجیعی کتک زدند. این خشونت، به ویژه سوزاندن کنیسه‌ها بدون شک تعداد قابل توجهی از یهودیان اسرائیلی را از راست میانه به سمت راست افراطی ملی گرا سوق داد و به بن گویر قدرتی بخشید که اکنون از آن برخوردار است.
در نتیجه، ادغام فزاینده اعراب اسرائیل در جامعه و اعتراضات خشونت‌آمیز دوره‌ای است که باعث ظهور جناح راست شوونیست اسرائیل می‌شود. کارزار بن گویر در بسیج حامیان ملی گرای افراطی‌اش موثر بود. آن کارزار زیر عکسی تبلیغاتی نوشته بود: «صاحبان اینجا چه کسانی هستند؟»
علاوه بر مسئله جمعیتی که مانعی بر سر راه بن گویر و اسموتریچ برای تحقق خواسته‌های‌شان محسوب می‌شود، دادگاه اسرائیل و دادستان‌های کل مستقل نیز از توانایی زیادی برای محدود کردن زیاده خواهی‌های دولت برخوردار هستند. در تلاش برای تحمیل برنامه‌های سیاسی یهودیان ملی گرای افراطی و برنامه‌های مذهبی یهودی افراطی ارتدوکس بر دیگر جوامع سکولار و عرب، ملی گرایان افراطی تازه به قدرت رسیده باید قدرت دادگاه‌ها را کاهش دهند.
در اینجا، منافع آنان با منافع نتانیاهو همسو می‌شود چرا که او می‌خواهد روند محاکمه جاری خود به اتهام فساد را متوقف کند. به همین دلیل است که انتظار می‌رود دولت آینده در قانون جدیدی با استفاده از اکثریت کرسی‌های در اختیار ۱۲۰ نماینده کنست (پارلمان اسرائیل) اجازه دهد دادگاه‌ها را نادیده بگیرند و به قوه مجریه بر دستگاه قضایی برتری ببخشد.
وضعیت فعلی به ضرر اعراب در جنوب خواهد بود که دولت نسبت به ایجاد زیرساخت و مدارس دولتی برای آنان کاری انجام نداده است. برای سالیان طولانی دولت اسرائیل برنامه‌ریزی‌ای را در مناطق عرب‌نشین انجام نداده و حتی یک شهر عربی جدید ساخته نشده است.
بنابراین، ساخت و ساز غیرمجاز در همه جا رواج دارد. از سوی دیگر دولت اسرائیل باور دارد که جرایم جنایی اعراب در شهرهای‌شان بر سر مسائل ناموسی یا اختلافات دیگر مسئله داخلی آنان است. بنابراین، جوامع عرب به طور گسترده تحت نظارت پلیس قرار گرفته‌اند. در نتیجه، در جنوب جایی که برخی از فقیرترین جوامع عرب هستند تسلیحات قاچاق از اردن به آسانی در دسترس است و باند‌های جنایتکار در آنجا فعال هستند و هر هفته وقوع تیراندازی گزارش می‌شود.
با این وجود، فقر در میان یهودیان ارتدکس افراطی نیز وجود دارد. خاخام‌ها به آنان اجازه نمی‌دهند ریاضیات، علوم و زبان انگلیسی را به درستی فراگیرند و تنها باید مطالعات مذهبی تورات را انجام دهند. نیمی از جمعیت اسرائیل که عمدتا یهودیان و اعراب افراطی ارتدوکس هستند برای پرداخت مالیات فقیر و غیرمولد هستند.
در همین حال، ۲۱ درصد از دانش‌آموزان کلاس اول اسرائیل را یهودیان ارتدکس افراطی تشکیل می‌دهند که اکثریت قریب به اتفاق آنان با تحصیلات محدود بزرگ می‌شوند و از نظر جمعیتی یهودیان ارتدکس افراطی تقریبا از نسلی به نسل دیگر به میزان دو برابر افزایش یافته‌اند.
حدود ۹۰ درصد از کل مالیات بر درآمدی که توسط دولت اسرائیل در سال ۲۰۱۷ میلادی جمع آوری شد تنها از ۲۰ درصد جمعیت که عمدتا سکولار هستند و دارای تحصیلات مدرن می‌باشند به دست آمد. این بخش از جامعه بار خدمت سربازی را نیز بر دوش می‌کشد.
نتانیاهو، اما برای جلب حمایت احزاب ارتدکس افراطی موافقت کرده بودجه عمومی را برای موسسات ارتدکس افراطی که دروس اصلی سکولار مانند ریاضی و انگلیسی تدریس نمی‌کنند به میزان قابل توجهی افزایش دهد. در نتیجه، بخش‌های با بهره وری پایین در اسرائیل رشد بیشتری خواهند داشت.
در نهایت موضوع فلسطینیان کرانه باختری و روابط آنان با یکدیگر و یهودیان اسرائیلی نیز وجود دارد که آن نیز در حال تغییر است.
در کرانه باختری تحت کنترل تشکیلات خودگردان فلسطین، «محمود عباس» که اخیرا ۸۷ساله شد بر آن تشکیلات حکمرانی می‌کند. دولت او مملو از فساد است و نیروهای امنیتی فلسطینی در حال فروپاشی هستند و برخی از اعضای آن به تازگی یونیفورم خود را در آورده و به گروه‌های مقاومت علیه اسرائیل پیوسته‌اند.
در نتیجه، توانایی اسرائیل برای حفظ کنترل امنیتی در کرانه باختری با هزینه نسبتا کم در حال کاهش است. اکنون تقریبا هر شب واحدهای نظامی اسرائیل مجبور هستند برای بازداشت یا به قتل رساندن فلسطینیانی که اسرائیل ادعا می‌کند در برنامه ریزی حمله علیه یهودیان دست داشته‌اند به داخل و خارج شهر‌هایی مانند جنین و نابلس تیراندازی کند.
در همین حال، اسلحه‌هایی که از اردن، مصر یا لبنان به صورت قاچاق وارد می‌شوند یا پس از ربوده شدن از پایگاه‌های ارتش اسرائیل در بازار سیاه به فلسطینیان فروخته می‌شود در همه جا وجود دارند. یک تاجر فلسطینی در رام الله به من گفت: «اگر بخواهم برایت اسلحه بخرم راحت‌تر از این است که بخواهم از یک لوله کش بخواهم بیاید و چیزی را تعمیر کند».
نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند در پنج سال گذشته تغییر بزرگی در جامعه فلسطینی رخ داده و نوجوانان ۱۵ تا جوانان ۲۵ساله به شکل بی‌سابقه‌ای رادیکال شده‌اند. آنان متفاوت از پدر و مادر و مادربزرگ و پدربزرگ‌های‌شان هستند. آنان به تشکیلات خودگردان فلسطینی اعتماد ندارند و آن تشکیلات را همکار اسرائیل می‌دانند. آنان معتقدند اسرائیلی‌ها تنها زبان زور را می‌فهمند.
این نسل جوان که مذهبی نیستند در شبکه‌های اجتماعی به ویژه تیک تاک حضور دارند. آنان در آنجا ویدئو‌هایی را از نیروهای اسرائیلی به اشتراک می‌گذارند که وحشیانه رفتار کرده و گا‌ه فلسطینیان را به قتل می‌رسانند و در ۱۵ ثانیه خشم را در بیننده تولید می‌کنند. تماشاگران این تصاویر سپس به صورت انفرادی یا گروه‌های کوچک بیرون می‌روند و به یک اسرائیلی حمله می‌کنند. دو یا سه جوان فلسطینی چندین بار در ماه از این طریق جان‌شان را از دست می‌دهند و بر شدت خشم فلسطینیان افزوده می‌شود.
در مقابل، روند معکوسی در جریان است. ده‌ها هزار فلسطینی در حال حاضر روزانه در اسرائیل کار می‌کنند و بسیاری از مشاغل آنان به دسترسی به بازار‌های اسرائیل وابسته است. طبق گزارش‌ها، کارگران غزه بیش از هر زمان دیگری در کلاس‌هایی که در غزه برگزار می‌شود زبان عبری می‌آموزند! این دسته از فلسطینیان خطاب به اسرائیلی‌ها می‌گویید: «شما برنده شدید و بیت المقدس شرقی و آب و زمین را به دست آوردید، اما حالا بگویید ما کارت بیمه درمانی اسرائیل را از کجا بگیریم؟ اختیار این کار کاملا در دست ماست».
حفظ رفاه و ثبات با چرخش به راست افراطی در عرصه سیاست کار دشواری خواهد بود. حفظ این ثبات نیازمند پذیرش این واقعیت است که جامعه‌ای متنوع و متکثر وجود دارد نه آن که دولت به دنبال اثبات این باشد که «صاحبخانه» کیست.
منبع: فرارو
کلیدواژه: اسرائیل یهودیان اسرائیلی تشکیلات خودگردان کرانه باختری ارتدکس افراطی اعراب اسرائیل پلیس اسرائیل ارتش اسرائیل بن گویر راه حل
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۶۴۴۲۱۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
درباره یحیی سنوار رهبر حماس در غزه؛ مردی که تسلیم نمیشود
دسامبر ۲۰۲۲، یحیی سنوار، رئیس دفتر سیاسی حماس در نوار غزه طی یک سخنرانی در جمع تعداد زیادی از ساکنان غزه به اسرائیلی‌ها هشدار داد که به سراغ آنها خواهد آمد: «به سراغ شما می‌آییم. اگر خدا بخواهد، با سیلی خروشان به سراغ شما می‌آییم. با طوفانی بی‌پایان از مبارزان به سراغ شما می‌آییم». کمتر از ۱۰ ماه بعد، در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، هزاران نفر از نیروهای نظامی حماس توانستند از حصارهای امنیتی نوار غزه عبور کرده و با رساندن خود به روستاهای اسرائیلی‌نشین یکی از بدترین شکست‌های نظامی را از زمان تشکیل (رژیم) اسرائیل به تل‌آویو تحمیل کنند.
به گزارش هم میهن، در فاصله کوتاهی پس از این غافلگیری امنیتی و نظامی بزرگ، یوآو گالانت، وزیر دفاع کابینه نتانیاهو درباره یحیی سنوار گفت که «او فقط مدت محدودی زنده خواهد بود» و سایر مقام‌ها و رسانه‌های (رژیم) اسرائیلی نیز در توصیف او عبارت «مرده متحرک» را به کار بستند تا مشخص شود که سنوار یکی از اصلی‌ترین اهداف اسرائیل خواهد بود. با گذشت بیش از ۶ ماه از آغاز حمله نظامی اسرائیل به غزه، نه‌تنها اهدافی چون «نابودی حماس» و «آزادسازی گروگان‌ها» محقق نشده بلکه ارتش (رژیم) اسرائیل در دستیابی به سنوار هم ناکام بوده است. اما ابراهیم یحیی سنوار، ۶۱ساله کیست، چه گذشته‌ای را از سر گذرانده و چه ویژگی‌هایی دارد که تا این اندازه برای اسرائیل مهم به نظر می‌رسد؟
خانواده‌ای زخم‌خورده از «نکبت»یحیی سنوار سال ۱۹۶۲ در کمپ پناهندگان خان یونس به دنیا آمد. خان یونس منطقه‌ای در نوار غزه است که در آن زمان و تا قبل از جنگ ۱۹۶۷ اعراب و اسرائیل تحت حاکمیت مصر قرار داشت. خانواده پدری او در طول دورانی که اعراب به آن «نکبة» یا «نکبت» می‌گفتند مجبور شده بودند از شهر المجدل خارج شوند و به نوار غزه بروند. صدها هزارنفر از فلسطینی‌ها در دوره «نکبت» از خانه‌های خود آواره شدند و درحالی‌که اغلب خانه، زمین و دارایی‌هایی داشتند، در نهایت زندگی سخت، فقیرانه و پر از محرومیت را در اردوگاه‌های پناهندگی گذراندند. اسرائیل بعدها نام این شهر را به «اشکلون» تغییر داد.
زمانی که اسرائیل در سال ۱۹۶۷ توانست اعراب را شکست دهد و منطقه نوار غزه را به اشغال خود دربیاورد، سنوار تنها ۵ سال داشت. همرزمان او می‌گویند هربار که سنوار می‌خواهد از اشغالگری اسرائیل صحبت کند به روزهایی بازمی‌گردد که کودکی سختی را در کمپ پناهندگان می‌گذراند و خانواده او باید برای زنده نگه داشتن سنوار و خواهران و برادرانش می‌جنگیدند.
تجربه زیستن در سایه اشغالگری اسرائیلی‌ها باعث شد سنوار که در سال‌های بعد نیز زخم‌های عمیقی از اسرائیلی‌ها خورد، در دشمنی با (رژیم) اسرائیل پافشاری بیشتری نسبت به برخی همدوره‌ای‌های خود داشته باشد.
از انتفاضه تا زندان اسرائیلسنوار دوره دبیرستان و دانشگاه را در غزه گذراند و در سال ۱۹۸۲ با مدرک لیسانس در رشته ادبیات عربی از دانشگاه غزه فارغ‌التحصیل شد. به گفته دوستان و نزدیکانش او در دوره دانشجویی مشارکت زیادی در فعالیت‌های سیاسی و اعتراضی داشت و با جریان‌های ملی‌گرای فلسطینی و جریان‌های اسلامی ارتباط گرفته بود.
در سال ۱۹۸۵ یعنی در دوره‌ای که جنبش حماس تأسیس نشده بود، سنوار نهاد کوچکی به نام «المجد» را تأسیس کرد که هدفی مشخص داشت. این سازمان کوچک تلاش می‌کرد فلسطینی‌هایی که با اسرائیل همکاری کرده و اطلاعات جنبش‌های فلسطینی را در اختیار اسرائیلی‌ها قرار می‌دادند، شناسایی کند و در مرحله بعد آنها را هدف قرار دهد.
با تأسیس حماس در سال ۱۹۸۷، المجد در ساختار اطلاعاتی حماس ادغام شد. سنوار جوان در آن زمان با شیخ احمد یاسین یکی از مؤسسان حماس روابط نزدیکی داشت و او را «راهنما» و «دوست» خود می‌نامید. بسیاری از مورخین می‌گویند شیخ احمد یاسین تأثیر بسیار زیادی بر سنوار داشت و این تأثیر هنوز هم در تصمیمات و تفکر سنوار قابل مشاهده است. شیخ احمد یاسین در سال ۲۰۰۴ توسط اسرائیل ترور شد.
روایت‌هایی که از این دوره از زندگی سنوار وجود دارد می‌گوید او در فعالیت‌های مربوط به انتفاضه اول بسیار فعال بود. در اعتراضات شرکت می‌کرد، در عملیات‌های اطلاعاتی حماس شرکت می‌کرد و یک لحظه از تلاش در این مسیر دست بر نمی‌داشت. یحیی سنوار که پیشتر یک بار در سال ۱۹۸۲ در دوره دانشجویی از سوی اسرائیلی‌ها بازداشت شده بود، در سال ۱۹۸۸ یک بار دیگر بازداشت شد. او چند هفته‌ای در بازداشت بود و پس از آزادی به فعالیت‌های خود ادامه داد. چند ماه بعد اسرائیلی‌ها یک بار دیگر سنوار را بازداشت کردند اما این بار او به اتهام قتل ۴ فلسطینی، از سوی دادگاهی در اسرائیل به حبس ابد محکوم شد و به زندان افتاد.
براساس داده‌هایی که در منابع رسمی حماس وجود دارد، یکی دیگر از فعالیت‌های عمده سنوار در دوره پیش از بازداشت آخر، استخدام نیرو برای سرویس اطلاعاتی حماس بود.
میشل کوبی، بازجوی اسرائیلی شین‌بت (سرویس اطلاعات داخلی اسرائیل) که مدعی است بیش از ۱۵۰ ساعت در زندان از یحیی سنوار بازجویی کرده، درباره او به روزنامه واشنگتن‌پست گفته است: «من مردی را دیدم که بسیار باهوش بود و به هرکاری که انجام داده بود، عمیقاً باور داشت.»
کوبی در مصاحبه‌ای دیگر می‌گوید: «اولین پاسخ و واکنش سنوار به این حکم، آغاز یادگیری زبان عبری بود. او تمام کتاب‌هایی که درباره شخصیت‌های تأثیرگذار اسرائیل و جنبش صهیونیست نظیر مناخیم بگین، ولادیمیر ژابوتینسکی و اسحاق رابین نوشته شده بود، خواند. می‌توانم بگویم او در زندان از پایین تا بالای ما را یاد گرفت.»
شخصیت سنوار به‌گونه‌ای بود که روزنامه فایننشال‌تایمز سال ۲۰۲۳ بخشی از یک گزارش سرویس‌های اطلاعاتی اسرائیل درباره شخصیت سنوار را که در دوره زندانی بودن او نوشته شد، منتشر کرد. در این گزارش آمده است: «او مقتدر و با نفوذ است. در زندان مورد قبول اکثر زندانیان است. استقامات بسیار بالایی دارد، توانایی حیله‌گری، دستکاری روانی و حفظ راز حتی در زندان را داراست و می‌تواند جمعیت زیادی را رهبری کند.»
سرهنگ بتی لاهات، مسئول بازنشسته اطلاعات زندان‌های اسرائیل در مصاحبه‌ای پیرامون رفتارهای سنوار در زندان گفته است: «او از وقت‌های آزادش برای یادگیری تا حد توان استفاده می‌کرد. او تلاش می‌کرد تا درباره اسرائیل و ذهنیت اسرائیلی‌ها بیشتر و بیشتر یاد بگیرد. او وقتش را صرف شناخت دشمنش کرد. هر روز روزنامه‌های اسرائیلی را می‌خواند و خیلی روان هم به عبری صحبت می‌کرد.»
یک بازجوی دیگر شین‌بت که از او با نام «یاری» نام برده شده، سنوار را فردی «نترس» توصیف کرده که در مدت زندان تماماً به جمع‌آوری اطلاعات مشغول بود. روزنامه واشنگتن‌پست نوشته است که «در زمان انتفاضه دوم، او رهبر زندانیان وابسته به حماس در زندان بود و اعتصاب‌های گسترده‌ای را به راه انداخت تا بتواند به برخی خواسته‌هایش در زندان برسد و شرایط را برای اسرائیل سخت کند.»
یک زندانی در برابر ۱۰۰۰ زندانییحیی سنوار به ۴ بار حبس ابد محکوم شده بود و روی کاغذ آزادی او ممکن به نظر نمی‌رسید اما مجموعه‌ای از تحولات و یک عملیات حماس که به اسیر شدن یک سرباز اسرائیلی منجر شد، همه چیز را تغییر داد.
۲۵ ژوئن ۲۰۰۶، نیروهای حماس در عملیاتی که محمد سنوار، از فرماندهان نظامی حماس و برادر کوچکتر یحیی سنوار در آن نقش داشت، گیلاد شالیت، یک سرباز اسرائیلی را اسیر و به داخل نوار غزه منتقل کردند. شالیت برای ۵ سال در نوار غزه زندانی بود و سرانجام طی توافق تبادل زندانیان میان دولت وقت (رژیم) اسرائیل به نخست‌وزیری بنیامین نتانیاهو و حماس در سال ۲۰۱۱ در ازای آزادی ۱۰۲۷ زندانی فلسطینی آزاد شد.
ارشدترین و مشهورترین زندانی که در آن زمان از زندان‌های (رژیم) اسرائیل رهایی یافت، یحیی سنوار بود که به نوار غزه بازگشت.
بالا رفتن از نردبان قدرتسنوار که با تجربه زیاد از مواجهه با اسرائیلی‌ها و با دانش زیاد زبانی و سیاسی از اسرائیل به غزه بازمی‌گشت در زمان آزادی ۴۹ سال سن داشت و آماده بود که خیلی زود به رده‌های ارشد رهبری حماس برسد.
او در زمان بازگشت محبوبیت زیادی میان مردم غزه داشت و خیلی زود توانست پله‌های ترقی را در درون ساختار حماس طی کند و به رده‌های ارشد فرماندهی و رهبری سیاسی در این گروه برسد.
سنوار در یکی از اولین سخنرانی‌ها پس از آزادی از زندان‌های (رژیم) اسرائیل خواستار اقدامات فوری حماس برای آزادی باقی زندانیان فلسطینی در بند اسرائیل شد: «آزادسازی زندانیان و شیوه‌هایی که برای این امر می‌توان استفاده کرد باید خیلی زود به یک برنامه عملی برای حماس تبدیل شود.»
او که سال‌ها زندانی بود و از رنج زندانیان آگاهی داشت به این مسئله متعهد ماند و بعدها نیز از جمله در ۷ اکتبر از اسیر کردن اسرائیلی‌ها برای مبادله آنها با زندانیان فلسطینی به‌عنوان یک راه برای آزادسازی فلسطینی‌ها استفاده کرد.
برخی تحلیلگران که سال‌ها فعالیت‌های حماس را دنبال کرده‌اند معتقدند با اضافه شدن سنوار به رده‌های بالای ساختار سیاسی حماس، این گروه تغییرات زیادی داشت و فاصله میان فرماندهان نظامی و فرماندهان سیاسی بسیار کمتر از قبل شد.
۶ سال پس از آزادی، سنوار در سال ۲۰۱۷ با تصدی مقام رئیس دفتر سیاسی حماس در نوار غزه به ارشدترین مقام حماس در غزه تبدیل شد و براساس یک مصاحبه او با الجزیره، وعده داد که نوار غزه سیاست «مقاومت صلح‌آمیز و مردمی» را در پیش خواهد گرفت. او در سال ۲۰۲۱، برای یک دوره ۴ساله دیگر به‌عنوان رئیس دفتر سیاسی حماس در غزه انتخاب شد و دست‌کم تا سال ۲۰۲۴ در این مقام باقی ماند.
سنوار در طی سال‌های رهبری حماس در غزه یکی از منتقدین جدی محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین به شمار می‌رفت و بارها به انتقاد از عباس پرداخت.
او در یکی از مهم‌ترین سخنرانی‌هایش در سال ۲۰۲۳، در مراسم سی‌وپنجمین سالگرد تأسیس حماس جملاتی بسیار کلیدی بر زبان آورد. سنوار تأکید کرد: «ما باید به مقاومت در کرانه باختری شانسی برای شعله‌ور شدن بدهیم.»
او همچنین پیش‌بینی کرد در سال ۲۰۲۳ و پس از روی کار آمدن یکی از راستگرایانه‌ترین دولت‌های تاریخ (رژیم) اسرائیل، «تقابلی علنی» با رژیم اسرائیل در راه باشد. در همین سخنرانی بود که سنوار یک پیام مهم برای اسرائیلی‌ها داشت: «به سراغ شما خواهیم آمد.»
نگاه سنوار به صلحاز نگاه اسرائیلی‌ها سنوار کسی است که «تا آخرین لحظه مبارزه می‌کند» و امکان صلح با او وجود ندارد اما نگاهی ریزبینانه‌تر به اظهارات و مواضع سیاسی یحیی سنوار به مسئله صلح و راه‌حل مسئله فلسطین نشان می‌دهد او کسی است که به راه‌حل‌های عملگرایانه باور دارد. سنوار در سال ۲۰۰۷ طی مصاحبه‌ای تلویزیونی که در زندان انجام شد، صحبت‌های قابل توجهی را پیرامون مسئله صلح مطرح کرد.
او خطاب به اسرائیلی‌ها گفت که بهتر است از آتش‌بس با حماس حمایت کنند و افزود: «ما می‌دانیم که اسرائیل بیش از ۲۰۰ کلاهک هسته‌ای دارد. ما می‌دانیم که اسرائیل قوی‌ترین نیروی هوایی منطقه را دارد. ما نمی‌توانیم اسرائیل را نابود کنیم.»
سنوار اما همزمان تأکید کرد که مقاومت هم راه‌های خود را برای ضربه زدن به اسرائیل دارد. رهبر حماس در نوار غزه مصاحبه مهمی هم در سال ۲۰۱۷ با روزنامه یدیعوت آحارانوت انجام داد. او در این مصاحبه گفت که «یک جنگ جدید به نفع هیچ کس نیست و قطعاً به نفع ما هم نیست».
او تأکید کرد: «من نمی‌گویم که دیگر نخواهم جنگید، من می‌گویم که جنگ‌های بیشتر را نمی‌خواهم. می‌خواهم محاصره تمام شود.»
سنوار گفت: «بسیار مهم است که یک مسئله را آشکار کنم. اگر ما مورد حمله قرار بگیریم از خودمان محافظت خواهیم کرد و مانند همیشه جنگی دیگر در راه خواهد بود. شما هم به‌عنوان خبرنگار بار دیگر به اینجا خواهید آمد و من به شما خواهم گفت که جنگ مسئله‌ای را از دو طرف حل نمی‌کند.»
مذاکراتی که در جریان استدر هفته‌های اخیر به‌رغم درگیری‌های گسترده در غزه و کشته شدن هزاران نفر از جمله زنان و کودکان، همزمان مذاکراتی هم برای آتش‌بس و تبادل اُسرا میان اسرائیل و حماس در جریان است.
(رژیم) اسرائیل و متحدان غربی تل‌آویو از جمله آمریکا تلاش دارند به حماس برای پذیرش پیشنهادهای (رژیم) اسرائیل فشار بیاورند اما حماس می‌گوید برای برقراری آتش‌بس و حصول توافق، باید اصلاحات اساسی در این پیشنهادها صورت بگیرد.
آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا در روزهای گذشته در این باره گفت: «بسیار امیدوارم که حماس با پیشنهاد آتش‌بس در نوار غزه و آزادی گروگان‌ها موافقت کند.»
او تأکید کرد: «شما باید تصمیم بگیرید، و باید خیلی سریع تصمیم بگیرید.» حماس نظر متفاوتی دارد. به گزارش المیادین، روز یکشنبه ۲۸ آوریل، یک عضو ارشد مقاومت فلسطین اعلام کرد که حماس در حال بررسی پیشنهاد رژیم اسرائیل در مذاکرات آتش‌بس است، اما پیش‌بینی می‌شود، «در صورتی که اصلاحات اساسی روی آن صورت نگیرد»، مورد قبول واقع نشود.
نگاهی به مواضع رهبران ارشد حماس نشان می‌دهد آنها انعطاف‌هایی را در مواضع خود داشته‌اند اما دولت نتانیاهو حاضر نیست برخی از حقوق اساسی مردم فلسطین را بپذیرد. خلیل الحیه، از فرماندهان ارشد حماس اعلام کرد در صورت اجرای «راه‌حل دوکشوری» و تشکیل کشور فلسطین براساس مرزهای سال ۱۹۶۷، این گروه با آتش‌بس دست‌کم پنج‌ساله با اسرائیل موافقت کرده و حماس نیز در چارچوب «حزب سیاسی» شاخه نظامی خود را منحل می‌کند.
الحیه در مصاحبه با «آسوشیتدپرس» گفت، حماس از تشکیل «کشور فلسطینی با حاکمیت کامل در کرانه باختری و نوار غزه و بازگشت آوارگان فلسطینی مطابق با قطعنامه‌های بین‌المللی» استقبال کرده و «در صورت تحقق این خواسته‌ها، شاخه نظامی حماس منحل خواهد شد.»
الحیه، یکی از نمایندگان حماس در مذاکرات مبادله گروگان‌های اسرائیلی و زندانیان فلسطینی است. او تصریح کرد، به‌منظور تشکیل کشور واحدی در غزه و کرانه باختری، حماس قصد پیوستن به «سازمان آزادی‌بخش فلسطین» را دارد.
این پیشنهاد در گذشته نیز از سوی برخی رهبران گروه حماس از جمله سنوار مطرح شده بود اما توجهی به آن نشد.
بسیاری از تحلیلگران و مقام‌های سیاسی تأکید دارند باید آتش‌بس برقرار شود تا امکان به نتیجه رسیدن مذاکرات وجود داشته باشد. استفان سژورنی، وزیر امور خارجه فرانسه، در ابتدای هفته جاری در این باره گفت: «مذاکرات درباره آتش‌بس در غزه در حال پیشرفت است. کارها رو به جلو است، اما شما همیشه باید در این بحث‌ها و مذاکرات مراقب باشید. وضعیت غزه فاجعه‌بار است و ما به آتش‌بس نیاز داریم.»
هیئت حماس روز سه‌شنبه ۳۰ آوریل برای تکمیل گفت‌وگوها و بررسی پیشنهاد آتش‌بس قاهره را ترک کرد و قرار است مجدداً با یک پاسخ مکتوب به مصر بازگردد.
جنبش حماس در نامه‌ای به سایر گروه‌های مقاومت فلسطین اعلام کرد هیئت این جنبش به قاهره رفت و مذاکراتی درباره پیشنهاد اخیر آتش‌بس انجام داد. این هیئت به توضیحات و نکات میانجی‌های مصری و قطری درباره جزئیات پیشنهاد اخیر گوش داد.
براساس گزارش رسانه‌های مصری هیئت حماس به ریاست خلیل الحیه شامگاه دوشنبه قاهره را ترک کرد. این رسانه‌ها گزارش دادند هیئت حماس مجدداً با یک پاسخ مکتوب به قاهره بازمی‌گردد. دوشنبه سامح شکری، وزیر خارجه مصر از وجود پیشنهادی درباره آتش‌بس غزه خبر داد و از طرف‌های فلسطینی و اسرائیلی خواست آن را بررسی کنند.
خبرگزاری رویترز نیز به نقل از یک منبع آگاه در مذاکرات اعلام کرد احتمالاً حماس به پیشنهاد تل‌آویو برای آتش‌بس چندمرحله‌ای که شنبه آن را دریافت کرده است، پاسخ بدهد. به گفته این منبع، این پیشنهاد شامل آزادی کمتر از ۴۰ اسیر در ازای آزادی فلسطینی‌ها از زندان‌های رژیم اسرائیل است. مرحله دوم نیز شامل یک دوره آرامش پایدار است. بعد از مرحله اول رژیم اسرائیل اجازه آزاد تردد بین شمال و جنوب غزه را خواهد داد و نیروهای این رژیم به صورت جزئی از نوار غزه عقب‌نشینی خواهند کرد.
روزنامه هاآرتص نیز نوشت یک هیئت اسرائیلی روز سه‌شنبه برای برگزاری مذاکرات با مسئولان مصری درباره خواسته حماس برای آتش‌بس کامل در غزه به قاهره می‌رود. محور مذاکرات این خواسته حماس است.
برخی منابع (رژیم) اسرائیل مدعی هستند که سنوار از جمله مقاماتی در حماس است که شرایط پیشنهادی اسرائیل را کافی نمی‌داند. ماکور ریشون نوشته است سنوار «آماده شنیدن پیشنهاد توافقی که شامل توقف جنگ و خروج ارتش اسرائیل از غزه نباشد، نیست.»
گزارشگر قديمى راديو دار فانى را وداع گفت